Du học Canada từ cấp 3 là một lựa chọn của nhiều gia đình muốn cho con trải nghiệm nền giáo dục phổ thông tại một nước phát triển và tạo tiền đề cho con vào được trường đại học tốt tại Canada. Tuy nhiên, các bậc phụ huynh cần phải có thông tin chính xác và hiểu về hệ thống giáo dục phổ thông tại đây để tránh các sai lầm dẫn tới hậu quả không mong muốn cho con em mình.
Phân tuyến và chất lượng trường,
Các trường cấp 3 công lập tại Canada được phân theo các tuyến khác nhau (catchment). Học sinh sẽ được học tại trường trong khu vực mình sinh sống. Tuy nhiên, chất lượng các trường phổ thông ở Canada không giống nhau, kể cả giữa các trường cùng một quận. Ví dụ như ở Toronto, các trường được được chia theo 4 cấp, với mã điểm chấm từ 0 đến 10. Trường càng tốt thì điểm càng cao và ngược lại. Các phụ huynh và học sinh cần phải biết rõ thứ hạng của trường để chọn trường có chất lượng phù hợp và từ đó chọn chỗ ở đúng khu vực để được học trường đó.
Nhiều bậc phụ huynh và học sinh thường được tư vấn giới thiệu vào những trường có điểm rất thấp bởi việc làm hồ sơ xin học vào những trường đó không tốn nhiều công sức. Các trường đó thường nằm trong khu vực dân trí không cao nên việc học không được những gia đình khu vực đó coi trọng. Điều này ảnh hưởng tới môi trường học tập của các con và đặc biệt là những khu vực đó dễ có hiện tượng bắt nạt học đường.
Tuy nhiên, phụ huynh cũng cần lưu ý nếu muốn lựa chọn trường có thứ hạng cao. Ở các trường điểm tại Canada, nhiều học sinh thường được rèn luyện từ bé và có năng lực tự lập tương đối cao. Do đó các con từ Việt Nam sang cần phải có chuẩn bị kỹ để tránh cảm thấy nản và đuối sức khi không thể theo kịp các bạn trong giai đoạn đầu. Các bậc phụ huynh cũng cần chuẩn bị tâm lý cho các con khi du học từ cấp 3 bởi sự thiếu vắng vòng tay cha mẹ và áp lực học tập của trường điểm sẽ khiến các con dễ căng thẳng và nặng hơn là trầm cảm. Vì vậy, các gia đình cần có thông tin cụ thể và hiểu khả năng của con mình trước khi chọn trường.
Trường công và trường tư
Canada có hệ thống trường công và trường tư. Học sinh là người Canada, thường trú nhân, hoặc con của người có giấy phép học tập hoặc lao động hợp pháp tại Canada được học miễn phí tại hệ thống trường công đến năm 18 tuổi. Du học sinh sang học cấp 3 vẫn phải trả học phí như học trường tư.
Hệ thống trường tư tại Canada có thể được chia làm hai loại là trường tư chất lượng cao và trường tư thuần túy mang tính chất thương mại. Trường tư Canada có chất lượng cao là hệ thống trường tư thục lâu đời và có danh tiếng, để xin vào học tại các trường đó là vô cùng khó khăn ngay cả đối với người Canada. Ví dụ trường cấp 3 tư thục của Đại học Toronto dành cho học sinh từ lớp 7 đến lớp 12 có tỷ lệ chấp thuận vào học là 20%.[1] Hơn nữa, học phí của những trường này cũng khá cao.
Ngoài ra, Canada còn có rất nhiều trường tư mang tính chất thương mại do người gốc Trung Quốc, Hàn Quốc, Mexico mở tại Canada. Việc xin học vào các trường này tương đối dễ nhưng các bậc phụ huynh cần hết sức lưu ý khi đăng ký cho con học tại đây. Thứ nhất, học sinh tại các trường tư này đa phần là học sinh quốc tế nên các con sẽ ít có điều kiện được trau dồi tiếng Anh với các bạn học là người bản địa. Thứ hai, nhiều trường tư trong số này có cơ sở vật chất hết sức nghèo nàn và thuần tuý chỉ là dựng lên để thu hút học sinh quốc tế nên chất lượng giáo viên cũng không cao. Điều này sẽ ảnh hưởng đến việc các con khi học ở bậc cao hơn, nhất là khi gia đình mong muốn con sau đó được học tại các trường đại học top đầu Canada.
Cấp 3 và điểm vào đại học
Học cấp 3 tại Canada không có nghĩa sẽ vào được trường đại học tốt tại Canada (các bạn có thể tham khảo thêm bài viết về Du học cao đẳng đại học tại đây). Với các bạn du học sinh có ý chí và tính tự lập cao, nếu gia đình không có counsellor riêng thì các bạn có thể tìm đến education counsellor của trường cấp 3 nơi các bạn học để xin tư vấn. Tuy nhiên đôi khi counsellor của trường là người Canada, họ sẽ khó hiểu được hết nhu cầu và mong muốn của người Việt.
Homestay và chủ nhà
Học sinh sang Canada học cấp 3 nếu không có gia đình đi cùng thì phải ở cùng một chủ nhà chỉ định (host). Do đó các cháu cần có sự chuẩn bị tương đối tốt trước khi đi để tránh shock văn hóa. Người Canada thường có thói quen ăn tối sớm, có những gia đình còn hay ăn đồ hộp và đồ ăn nhanh. Nhiều du học sinh bị shock và cảm thấy chủ nhà đối xử không tốt, nhưng thực tế là họ ăn uống chỉ đến vậy, nhất là những học sinh ở trong catchment của khu dân cư thu nhập thấp.
Chủ nhà khá lạnh lùng? Thực tế là du học sinh hay phụ huynh đừng hi vọng chủ nhà sẽ chăm lo cho con mình như người nhà. Đối với host, du học sinh thuần tuý chỉ là người ở trọ, họ cho ăn cho uống, quần áo tăm giặt chấm hết. Có những bạn may mắn gặp được host tốt coi các bạn như một phần của gia đình, nhưng không phải ai cũng may mắn được như vậy. Vậy nên đừng kỳ vọng quá vào chủ nhà và hãy coi bạn như khách trọ. Hiểu được điều đó, du học sinh sẽ cảm thấy nhẹ nhàng hơn. Còn về vấn đề ăn tối sớm quá, các bạn du học sinh nên chủ động dự trữ đồ ăn vặt, hoặc có thể tự order đồ ăn vặt qua UberEat, đừng hi vọng bạn sẽ thay đổi được thói quen của chủ nhà. Họ sẽ khó thay đổi những thói quen cả đời chỉ vì một bạn du học sinh chỉ đến ở có mấy năm.
Kết luận
Việc du học cấp 3 tại Canada có thể đem lại cho các em học sinh những trải nghiệm quý báu và cơ hội để phát triển sự nghiệp tại đất nước tươi đẹp này. Tuy nhiên, việc chọn con đường đi đúng là một bài toán nhiều ẩn số mà các gia đình cần phải có được thông tin ở mức đầy đủ và chính xác nhất. Việc chọn sai có thể dẫn tới lãng phí thời gian và cơ hội của các em bởi việc học này hầu như không thể làm lại. Những counsellor có kinh nghiệm và am hiểu về giáo dục Canada sẽ giúp các bạn du học sinh và gia đình lập ra kế hoạch cụ thể và hợp lý nhất không chỉ cho những năm học cấp 3 mà còn là vạch ra kế hoạch cho tương lai của các bạn.
[1] https://www.ourkids.net/compare-schools/rankings/ontario-private-schools/47
